PAUL VAN GORCUM

 

De op 3 Maart 1934 in Frankfurt am Main (kortweg Frankfurt) te Duitsland geboren Paul de Heiden kwam als baby naar Nederland waar hij en zijn ouders in Den Haag gingen wonen. Toen hij zijn theatercarrière begon kreeg hij te horen dat de naam ‘de Heiden’ niet interessant genoeg zou zijn als toneelnaam en moest hij een nieuwe toneelnaam bedenken. Aangezien hij zijn eerste voorstelling in Gorcum te Zuid-Holland had, besloot hij deze naam als toneelnaam te gebruiken. Sindsdien heet hij Paul van Gorcum. Tussen 1954 en 1958 was hij te zien in de toneelstukken Boeven en madeliefjes, Mary, ik hou van je!, Hij, zij en Hottentot, Moord in de Pacific, De medeplichtigen en Liefdesdilemma.

 

Paul van Gorcum speelde in 1960 een rol in de theaterproductie De ernst van Ernst. In 1961 verleende hij zijn stem aan een personage voor de animatieserie “Top Cat” en was te zien in de theaters in de klucht De gecroonde leersse en het toneelstuk De zeereis. Van 1962 tot en met 1964 had Paul van Gorcum rollen in de theaterproducties Warenar, Warenar met de pot, Don Quichot op de bruiloft van Kamacho, De Perzen, De knecht van twee meesters, Leer om leer en Onze stad en de kluchten De klucht van Windbuil en Platzak en De rondgang van Maaier Makaber. In 1965 sprak hij de stem in van Chef QQ voor de animatieserie “Geheimagent Eekhoorn”, terwijl hij ook rollen had in de toneelstukken Fragmenten uit het werk van Anton Tsjechow en De zaak J. Robert Oppenheimer en de muziektheatervoorstelling De Parijse bruiloft. Van 1965 tot en met I980 had hij tijdens de Kerstdagen een eigen verhalen programma tijdens Kerstdiners en Kerst vieringen, samen met onder anderen De Koninklijk Marinierskapel. Paul van Gorcum debuteerde in 1966 met een rol in de tv-film ‘Lucifer’ en was verder te bewonderen in de theaterproducties Drie zusters, De koopman van Venetië, Het uur der verrukking en Elizabeth, de vrouw zonder man. In 1967 had hij rollen in de toneelstukken Elckerlyc, Androcles en de leeuw en Kaviaar of spaghetti. Paul van Gorcum verleende in 1968 zijn stem aan een personage aan de animatieserie “De avonturen van Pinokkio” en had rollen in de theaterproducties Het paard van de koning, Lucelle en De onbekende soldaat en zijn vrouw. In 1969 was hij te horen als Kapitein Efraim Langkous en Boef Blom in de tv-serie “Pippi Langkous”, terwijl hij in het theater te bewonderen was in de toneelstukken Caesar en Cleopatra, Striptease en De duivels.

 

Paul van Gorcum had in 1970 rollen in de theaterproducties Twee heren uit Verona, De  heersende klasse, Het leven van Edward de Tweede van Engeland en In de ban van de bijl. In 1971 was hij te zien in de film ‘Wat zien ik’ en de toneelstukken Koning Jan en De bedelaarsopera. Paul van Gorcum regisseerde in 1972 de animatieserie “Calimero” en speelde rollen in de theaterproducties De twaalf gezworenen, De vijanden, ’n Oogje op Amélie en De man, het beest & de deugd. In 1973 was hij te horen als de vader van Demetan in de animatieserie “Demetan” en had verder rollen in de film ‘Turks fruit’ en de toneelstukken Georges Dandin, Droom van een midzomernacht, Koning Lear en De revisor. Paul van Gorcum had in 1974 en 1975 rollen in de theaterproducties De Hollandse ronselaar, Hé…mag ik mijn echtgenote terug, Maria Stuart en Een vuile egoïst. In 1976 verzorgde hij de stemmen van de personages Brilbeer, Henkie, Guus Hap en Jonkheer Peutjes in de animatieserie “De Bereboot”. Paul van Gorcum was in 1977 te horen als Janssen in de animatieserie “De Avonturen van Kuifje” en als Konijn in de tekenfilm ‘Winnie de Poeh’. Ook vertolkte hij dat jaar de rol van Brun in de tv-serie “Pagnol” en had rollen in de toneelstukken Lorenzaccio en Allebei je ellebogen of de ongelooflijke geschiedenis van Baltaz. In 1978 verleende Paul van Gorcum zijn stem aan het personage Jolly Jumper in tekenfilm ‘Lucky Luke: Ballad of the Daltons’ en die van Losbol in de animatieserie “Astronautjes”. Verder was hij te zien in de theaterproducties De parvenu of de burger-edelman en Tot donderdag dan… . Paul van Gorcum verzorgde in 1979 de stem van Baron von Műnchhausen in de tekenfilm ‘De fantastische verhalen van Baron von Műnchhausen’ en speelde verder rollen in de miniserie ‘Bassie en Adriaan en de diamant’ en het toneelstuk Het wederzijds huwelijksbedrog.

 

In 1980 heeft hij zijn achternaam officieel gewijzigd in van Gorcum. Paul van Gorcum was in dat jaar te horen in de animatieserie “Belfi en Lillibit” en had rollen in de theaterproducties Bedrog en Dikke vrienden. Hij verleende vanaf 1981 negen seizoenen lang zijn stem aan de personages Gargamel en Moppersmurf in de animatieserie “De smurfen” die hij eveneens regisseerde. Verder had Paul van Gorcum rollen in het toneelstuk Harold & Maude en de films ‘Een vlucht regenwulpen’ en ‘Ik ben Joep Meloen’. In 1982 was hij te horen als Jasper de tekenfilm ‘101 Dalmatiërs’ en was te zien als Vos in de tv-serie “De Fabriek” en als Professor Saggerijn in de miniserie ‘Bassie en Adriaan en de huilende professor’. Paul van Gorcum verleende in 1983 zijn stem aan de animatieserie “Vrouwtje Theelepel” en vanaf dat jaar leende hij ook gedurende vijf seizoenen zijn stem aan de animatieserie “De freggels”. In 1984 vertolkte Paul van Gorcum de rol van Juan de Vargas in de miniserie ‘Willem van Oranje’, was vier seizoenen te horen als een stem in de animatieserie “De snorkels” die hij eveneens regisseerde en sprak eveneens een stem in voor de animatieserie “Seabert”. Hij maakte in 1985 zijn musicaldebuut met een rol in Madame Arthur en was te horen als Scruffy in de animatieserie “De belevenissen van het hondje…Scruffy”. Ook was Paul van Gorcum verantwoordelijk voor de stemmen van de personages Louis de Wind, Burgemeester Van Dommeldorp en de Koning van Mysterië op de elpee Sprookjes van de Efteling – deel 10. In 1986 was hij te horen als Jolly Jumper in de animatieserie “Lucky Luke”, als Sherlock Basil Holmuis in de tekenfilm ‘De speurneuzen’ en als zowel Julius Caesar en Panoramix in de tekenfilm ‘Asterix bij de britten’. Verder was Paul van Gorcum gedurende drie seizoenen te horen in de animatieserie “Maple Town”. De animatieserie “Maple Town” en de tekenfilm ‘Asterix bij de britten’ heeft hij daarnaast ook geregisseerd. Paul van Gorcum had in 1987 een rol in de musical Max Havelaar, was te horen in de animatieserie “Ovide” en drie seizoenen lang in de animatieserie “DuckTales”. De animatieserie “Ovide” heeft hij eveneens geregisseerd. In 1988 speelde Paul van Gorcum de rol van de Baron in de miniserie ‘Bassie en Adriaan en de verdwenen kroon’, verleende zijn stem aan het personage Cornelius in de animatieserie “Bobobobs” en was vier seizoenen lang te horen in de animatieserie “Graaf Duckula”. Hij vertolkte in 1989 de rol van de Baron in de miniserie ‘Bassie en Adriaan en de verzonken stad’, was te zien in de theaters in de klucht Laat je niet kisten en verleende zijn stem aan het personage Panoramix in de tekenfilm ‘Asterix en de knallende ketel’. Deze tekenfilm regisseerde Paul van Gorcum eveneens.

 

In 1990 was hij te horen in de animatieserie “Gophers!” en de tekenfilm ‘Ducktales de film – Het geheim van de wonderlamp’. Paul van Gorcum speelde in 1991 de rol van Roelof Duymar Twist in de tv-serie “De Dageraad” en was te horen als Hertog in de tekenfilm ‘Assepoester’ en als Maestro in de tekenfilm ‘Beertje Sebastiaan: De Geheime Opdracht’.

 

In 1992 werd hij benoemd tot Ridder in de orde van Oranje Nassau. Paul van Gorcum was in dat jaar te zien als de Baron in de miniserie ‘Bassie en Adriaan en de geheimzinnige opdracht’ en regisseerde de tekenfilm ‘Picoen het Geheim van de Gouden Tempel’. Hij was in 1993 te bewonderen in de theaterproductie Non-Actief. In 1994 nam Paul van Gorcum de rol van de Baron op zich in de miniserie ‘Bassie en Adriaan en de reis vol verrassingen’, verleende zijn stem aan het personage Zazu in de tekenfilm ‘De Leeuwenkoning’, was te horen in de tekenfilm ‘Mole’s Christmas’ en regisseerde de tekenfilm ‘Doornroosje’. Hij regisseerde in 1995 de korte tekenfilm ‘Little Red Riding Hood’. In 1997 was Paul van Gorcum te horen in de tekenfilm ‘De wind in de wilgen’, terwijl hij 1998 de stemmen in sprak van Zazu voor de tekenfilm ‘De leeuwenkoning 2: Simba’s Trots’ en Manty in de tekenfilm ‘Een luizenleven’. Vanaf 1999 was Paul van Gorcum drie seizoenen lang te horen in de animatieserie “Simsala Grimm”.

 

Hij was tussen 2000 en 2002 te horen als Burgemeester Augustus Maywho in de film ‘The Grinch’, als Meneer Torte in de film ‘102 echte dalmatiërs’, als Meneer Osgood in de film ‘Thunderpants’, als Kapitein Haak in de tekenfilm ‘Terug naar Nooitgedachtland’ en als Hertog in de tekenfilm ‘Assepoester 2: Dromen Komen Uit’. Verder was Paul van Gorcum te horen in de tekenfilm ‘The Miracle Maker’ en twee seizoenen in de animatieserie “Shinzo”. In 2003 speelde hij de rol van Professor Zonderfeest in de film ‘Sinterklaas en het gevaar in de vallei’ en was te horen als Jasper Badun in de tekenfilm ‘101 Dalmatians II – Het Avontuur  van Vlek in Londen’. Paul van Gorcum was in 2004 te zien in de tv-film ‘Sinterklaas pakt uit’, was te horen als Zazu in de tekenfilm ‘De Leeuwen Koning 3 – Hakuna matata’ en won dat jaar de Zilveren Koe voor zijn bijdrage aan het niveau van de nasynchronisatie in Nederland. In 2005 had hij een rol in de tv-serie “De nieuwe avonturen van Clown Bassie: De reis van Zwarte Piet”. Paul van Gorcum was in 2007 te horen als Ugly Barrow en Jolly Jumper in de tekenfilm ‘Lucky Luke: Op naar het westen’. In 2009 won hij de Gouden Eeuw Award vanwege zijn bijdrage die hij geleverd heeft aan de creativiteit in Nederland. Paul van Gorcum was in 2011 te zien in de muziektheatervoorstelling Vloed – In het spoor van Adriana. In 2015 leende hij zijn stem aan Baron 1898, de nieuwe Efteling-attractie. In de wachtrij is hij te horen als Mijnbaron Gustave Hooghmoed. Paul van Gorcum heeft diverse malen een kerst programma gedaan met Prinses Christina, operazanger Marco Bakker, pianist Daniël van Wayenberg en dirigent Jaap van Zweden. Ook heeft hij verschillende jaren op 31 Januari (de echte verjaardag van Beatrix der Nederlanden, Voormalig Koningin der Nederlanden, red.) een Majesteitsconcert gedaan met verhalen over het leven van de Koningin onder begeleiding van De Koninklijke Marinierskapel. Hij heeft ook meer dan 60 jaar Sinterklaas gespeelt. Onder andere 16 jaar voor de kinderen van het personeel van Joop van den Ende, 45 jaar voor Sony in Badhoevedorp en 12 jaar voor V&D in Den Haag. Voor zijn rol als Sinterklaas heeft hij ook een onderscheiding gekregen. Ze noemen hem niet voor niets de beste Sinterklaas. Verder had Paul van Gorcum een rol in de korte tv-film ‘De ontmoeting’. Gastrollen had hij in tv-series als “Vrouwtje Bezemsteel”, “Floris” uit 1969, “De kleine waarheid”, “L’homme d’Amsterdam”, “Hollands glorie”, “Dagboek van een herdershond”, “Kant aan m’n broek!”, “Goed volk”, “De Poppenkraam”, “Mensen zoals jij en ik”, “Oma Fladder”, “Het bloed kruipt”, “De kip en het ei”, “Drie recht, één averecht”, “Niemand de deur uit”, “Tax Free”, “Toen was geluk heel gewoon” en “Kees & Co.”. Perry van Moov.nl reisde af naar de zeer vriendelijke Paul van Gorcum voor de internetsite ging interviewen.

 

001.Wat is uw favoriete CD?

       Ik luister graag naar CD’s met klassieke, maar ook piano muziek. En dan met name muziek van de componist Frédéric Chopin en de pianist Vladimir

       Horowitz.

002.Wat is uw favoriete nummer en wanneer zet u deze graag op?

       Een specifiek nummer heb ik niet. Maar wanneer ik maar zin heb zet ik muziek op van Chopin.

003.Draaide u wel eens muziek vlak voor de opnames en/of optredens?

       Nee, dat heb ik nooit gedaan. Voordat de voorstelling begon las ik nog het script van het hele toneelstuk door.

004.Hoe belangrijk is muziek in uw privéleven?

       Muziek vind ik een prettige bijkomstigheid, maar ik zou makkelijk een vakantie zonder kunnen.

005.Wie is uw favoriete zanger/zangeres en/of groep?

       Voor mij zijn dat de operazangers Plácido Domingo en Luciano Pavarotti.

006.Met wie zou u wel eens een duet willen zingen?

       Om eerlijk te zijn zou ik zo gauw niemand weten.

007.Wat is uw favoriete sport? En, beoefent u zelf ook een sport?

       Aan paardrijden, schermen en zwemmen doe ik zelf graag.

008.Hoe is het de liefde voor het acteren bij u ontstaan?

       In 1940 heb ik een paar maanden bij het kinderkoor Jacob Hamel gezeten voordat de Tweede Wereldoorlog uit brak. Dit was een

       Nederlands kinderkoor verbonden aan de radio-omroep AVRO. In 1929 werd het AVRO's kinderkoor opgericht onder leiding van Jacob Hamel. Na de

       oorlog werd het kinderkoor in 1946 voortgezet en vernoemd naar Hamel. Dirigent was vanaf dat jaar Herman Broekhuizen. Na de oorlog ging ik in

       1946 bij de kinderoperette. Omdat ik daar het enigste jongetje was, tussen allemaal meisjes, kreeg ik al de jongensrollen te doen die voorheen

       gedaan werden door meisjes. Vervolgens ging ik in een sprookjestuin werken. Die kan je het beste vergelijken als voorloper op de Efteling. Daar was

       ik eigenlijk te oud voor, maar omdat iemand mij bij de kinderoperette had gezien en zo onder de indruk van mij was mocht het toch. Daar vroegen ze

       of het theater niets voor mij zou zijn. Zo stond ik in 1950, op mijn zestiende, op het podium bij het grote toneel.

009.U acteerde in tv-series (“De Dageraad” uit 1991), films (‘Ik ben Joep Meloen’ uit 1981), doet musical (Madame Arthur uit 1985) kluchten

       (Laat je niet kisten uit 1989) en toneelstukken (Non-Actief), doet stemmenwerk voor animatieseries (“Graaf Duckula” uit 1988) en

       tekenfilms (‘Lucky Luke: Op naar het westen’ uit 2007) en regisseert animatieseries (“De smurfen” uit 1981). Als u een keuze had

       moeten maken uit al uw werkzaamheden die u het allerliefst deed, wat zou dit dan geweest zijn?

       Van huis uit ben ik theateracteur. Acteren in tv-series en films deed ik erbij. Mijn keuze gaat dus ook uit naar het toneelspelen. Ik heb altijd direct op

       de reactie van het publiek ingespeeld. Nooit heb ik op de automatische piloot gespeeld. Je bent gebonden aan je rol. Dus kleine veranderingen

       doorvoeren om te zorgen dat je rol interessant bleef om te spelen ging niet. Als er iets fout ging, dan wist enkel de speler zelf dat dit niet zo hoorde.

       Het publiek dacht dat het erbij hoorde.

010.Kunt u uitleggen hoe u uw rollen uitzocht?

       Altijd ben ik bezig geweest om ‘de juiste rol’ te vinden. Wat mij betreft is dat met name gelukt bij het toneelstuk Warenar uit 1962. Deze speelde ik bij

       het gezelschap de Nieuwe Komedie onder regie van Johan de Meester jr. Na een theatertournee werd de productie aangepast voor tv. De laatste

       voorstelling werd opgenomen en via de tv uitgezonden. Maar we moesten alles in één keer doen. Dat ging in die tijd nog niet anders.

011.Hoe kijkt u terug op Juan de Vargas, het personage dat u speelde in de miniserie ‘Willem van Oranje’ uit 1984?

       Daar kijk ik met veel plezier op terug. Hij was een Spaanse rechter, maar een slechterik. En om een slechterik te spelen is altijd erg leuk. Daarbij vind

       ik het altijd prettig om voor mijn rollen research te doen. Helemaal voor deze rol, aangezien hij echt bestaan heeft. Bij vergaderingen zat hij enkel te

       luisteren, tot op het einde. Dan kon hij op een heel vriendelijke manier een heel erg voorstel doen. Hij gaf de voorzet tot erge dingen, maar maakte

       zelf zijn handen niet vuil. In mijn rol van Juan was ik lang in beeld. En ondanks dat hij weinig tekst had, was het wel een cruciale rol.

012.Door de jaren heen heeft u diverse prijzen gewonnen en onderscheidingen mogen ontvangen. Maar op welk hiervan bent u het meest trots

       en/of bewaart u de beste herinneringen?

       Het meest trots ben ik op de Ridder in de orde van Oranje Nassau die ik in 1992 ontving. Die onderscheiding had echter niets met mijn carrière te

       maken. Dit was vanwege mijn Sociale Beweging ten Aanzien Minderbedeelden. Ik heb namelijk veel voor niets gedaan. Een kennis heeft dat

       opgemerkt en droeg mij bij de onderscheiding voor. Je hebt dan dertig stemmen nodig. Als er één tegen stemt, dan gaat het hele feest niet door.

       Vervolgens kreeg ik de onderscheiding van (toen nog) Koningin Beatrix. Het werd als nobel werk gezien. Normaal gesproken vind ik een prijs niet zo

       belangrijk. Het is fijn en ik zie het meer als waardering.

013.U werkt voor volwassenen en voor de jeugd. Benadert u werken voor kinderen anders dan werken voor volwassenen?

       Jazeker. Kinderen zijn namelijk kritischer. Als je een slechterik speelt in een toneelstuk kiezen de kinderen uiteraard de kant van de held. Ze vinden

       het dan geweldig om de slechterik te ‘verraden’. Daarbij zijn kinderen heel uitbundig en onbevangen. Wanneer je een voorstelling speelt voor

       kinderen, dan is geen enkele avond hetzelfde. Volwassenen kijken alleen.

014.Wat kunnen we op showbizzgebied in de toekomst nog van u verwachten?

       In 2015 sprak ik een stem in voor de Efteling-attractie Baron 1898. Dit is het meest recente wat ik gedaan heb. Op het moment is er nog niets

       bekend.

 

Kijk voor meer informatie over Paul van Gorcum op http://www.paulvangorcum.nl/.

Kijk voor een filmpje waar diverse tekenfilmfragmenten te zien zijn die Paul van Gorcum van zijn stem heeft voorzien op https://www.youtube.com/watch?v=Nj-_QwYQkCQ.

Kijk voor de complete beleving van Baron 1898, de Efteling-attractie op https://www.youtube.com/watch?v=fRQNMWribCI.

 

Interview: Perry Krootjes