In 2018 interviewde ik voor aanvang van het toneelstuk GAS in het Isala Theater te Capelle a/d IJssel acteur Helmert Woudenberg. Het onderstaande interview is gedateerd en niet aangepast. Alles dateert dus van vijf jaar geleden. Na het interview was hij nog in de theaters te zien in de solovoorstellingen Carmiggelt, Van huis uit (eveneens producent en schrijver), De lamp, Louis Bouwmeester: Onze grootste toneelmeester ooit (eveneens producent en schrijver) en Fluiten in het donker (eveneens producent en bewerker), de muziektheatervoorstelling Willem Mengelberg tussen licht en donker en de toneelstukken De Recreanten, Wind en Blind. Hij bewerkte de theatervoorstelling De Reiziger en regisseerde de toneelstukken OppasOpa en Zwarte Miep. In 2019 was Helmert Woudenberg te zien in de korte film ‘Eindbaas’. Hij werd in 2021 benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Op 23 November 2023 overleed Helmert Woudenberg. Hij is 78 jaar geworden.

 

HELMERT WOUDENBERG

 

De op 15 Februari 1945 in Elspe te Duitsland geboren Helmert Woudenberg (maar beiden ouders waren Nederlands) kwam in 1945 naar Nederland waar hij opgroeide in Hoofddorp te Noord-Holland. Hij debuteerde in 1967 met een rol in het toneelstuk Toneel en poëzie. In 1968 deed Helmert Woudenberg eindexamen aan de Amsterdamse Toneelschool. Hij stond van 1968 tot en met 1970 in theaterproducties Slachtveld, Joker, Adrianus VII, In de jungle van de city, Jongens onder elkaar, Smalle weg naar het verre noorden en Amphitryon bij Toneelgroep Centrum. Van 1969 tot en met 1984 was Helmert Woudenberg één van de oprichters van het theatercollectief Het Werkteater.

 

Hij was tussen 1971 en 1981 te bewonderen de toneelstukken Het verjaardagsfeest, Toestanden, De finale, Allez-hop, To You, Een zomer op straat,’t Is maar een meisje, Angola Akt, Ondernemingsraadproject, Chili-akt, Misdaad, Nederland en…, Speciaal Oslo programma, Avondrood, Bende, Het verhaal van Nico, Goedemorgen meneer, Hallo medemens, Je moet er mee leven, Een zwoele zomeravond, Gabbers, Etiketten plakken, De huisbewaarder en Improvisaties van het theatercollectief Het Werkteater. Tussen 1971 en 1978 was Helmert Woudenberg te zien in films als Eddie Faithfull in ‘Blue Movie’, als Douwe in ‘Daniel’, als Jan in ‘VD’, als Joop in ‘Frank en Eva’, als Harm in ‘De laatste trein’ en als Han Bannink in ‘Camping’. Hij had tussen 1971 en 1979 rollen in de films ‘Wat zien ik’, ‘Dakota’, ‘Alicia’, ‘Mens erger je niet’, ‘Alle dagen feest’, ‘Max Havelaar’, ‘Toestanden’, ‘Dokter Vlimmen’ en ‘Opname’ en de tv-film ‘Diagnose – Wat is er aan de hand met  misdaad?’.

 

In 1981 speelde Helmert Woudenberg de rol van Bart in de film ‘Rigor mortis’ en had verder rollen in de film ‘Twee vorstinnen en een vorst’, de tv-film ‘De wilde eend’ en de theaterproductie Wat gebeurde er met Majakovski?. Hij heeft sinds 1982 al 23 solovoorstellingen gemaakt. Zo speelde en schreef Helmert Woudenberg de solovoorstellingen Dokter Tom, Milarepa, Het noodlottig huwelijk van Angst en Woede, Naast Myrna, De torenbouwer, De dood van Milarepa, Jezus, De zonen van Jacob, Diep verscholen in het woud en Landverrader. Hij speelde, schreef en regisseerde zijn solovoorstellingen Zwarte kunst, Een avondje thuis, De hel, De hemel, Fortuyn, Waterman en God vergeeft. Te zien was Helmert Woudenberg enkel in zijn solovoorstellingen De pharao en Donnie Quaid, Dankwoord, Het vierde gezicht en Carmiggelt. Samen met Tam Henderson was hij verantwoordelijk voor het decorontwerp van zijn solovoorstelling Ubermensch, waar Helmert Woudenberg ook nog verantwoordelijk voor was voor de dramaturgie, kostuums en regie. Helmert Woudenberg produceerde samen met Stichting Jan Vos zijn solovoorstelling Mozes, die hij eveneens zelf schreef. In 1982 was hij ook te zien als Koos Jansen in de film ‘Een zwoele zomeravond’. Helmert Woudenberg had tussen 1982 tot en 1984 rollen in de toneelstukken Uit den vreemde, De scheiding van Figaro, Maria, Het belang van Ernst, Ansichten en Soundman I van Toneelgroep Baal. Van 1984 tot en met 1988 was hij, samen met Gees Linnebank, artistiek leider van Toneelgroep Theater. Helmert Woudenberg was tussen 1984 en 1986 zelf te zien in de theaterproducties Egmond, Vaders en zonen en Cyrano de Bergerac van dit gezelschap. Laatst genoemde voorstelling regisseerde hij samen met Huib Broos. Tussen 1985 en 1988 had Helmert Woudenberg rollen in de films ‘Parfait amour’ en ‘Amsterdamned’ en in 1989 was hij te zien als Jaap in de film ‘Zwerfsters’. Hij had tussen 1987 en 1989 rollen in de toneelstukken De dood van Empedokles, Duizend rozen, De impresario, Over de grens, Een uur in de wind, Tropenjaren en Pitten.

 

Tussen 1990 en 1996 had Helmert Woudenberg rollen in de theaterproducties La strada, De 14 rode hutjes, De eenzame weg, Spelers, De thuiskomst, Mevrouw van der Kooy en King Kong. In 1999 schreef hij over zijn methode van improviserend toneelspelen het boek Vuur, water, lucht en aarde – handleiding voor acteren. Helmert Woudenberg was in datzelfde jaar te zien in de tv-film ‘Maten’ en de mime-voorstelling Ex.

 

Hij is sinds 2000 te bewonderen in toneelstukken als Pi, Po, Pu, Pa & Pé, De vloer op, Half 4, Blessuretijd, Ik hield van Hitler, Wie is er bang voor Virginia Woolf?, Orde van de dag, Bouwmeester Solness, Yes, Prime Mnister!, Mansholt, Kuyper & Wilhelmina, Koning van het grasland en GAS en de muziektheatervoorstelling Hartfalen. In 2004 speelde en schreef Helmert Woudenberg de theaterproductie Leefbaar – De jood en de NSB. Hij speelde, schreef en regisseerde tussen 2006 en 2012 de toneelstukken Heimelijk, De olifant en de duif en De sultan en de jood. In 2000 had Helmert Woudenberg een rol in de theaterproductie S. Strooker, H. Woudenberg, M. Kok spelen J.J. Voskuil Maarten en Nicolien. Samen met Marja Kok, Shireen Strooker en J.J. Voskuil was hij ook verantwoordelijk voor de bewerking van deze voorstelling die hij samen met Marja en Shireen eveneens regisseerde. Helmert Woudenberg speelde in 2002 in het toneelstuk Oleanna (onder ons) die hij zelf ook vertaalde en bewerkte. In 2005 was hij te zien in de mimevoorstelling Lapidarium. Deze productie schreef hij eveneens samen met Beppie Melissen, Joke Tjalsma en Jim van der Woude. Helmert Woudenberg stond in datzelfde jaar in de theaters met de theaterproductie Ali en Nino, die hij samen met Ali Kouchiry bewerkte en regisseerde. In 2007 speelde Helmert Woudenberg in het toneelstuk Apen. Bij deze voorstelling was hij samen met Rik Hoogendoorn en Sjoerd van der Veen verantwoordelijk voor het decorontwerp en met Rik schreef hij eveneens de voorstelling. Helmert Woudenberg stond in 2011 in de theaterproductie Identiteit. Bij deze voorstelling was hij ook verantwoordelijk voor de dramaturgie, de kostuums en de regie, terwijl hij samen met Ali Kouchiry ook nog verantwoordelijk was voor het decorontwerp. In 2013 speelde Helmert Woudenberg het toneelstuk Talloze namen… , die hij samen met Daniel Samkalden schreef. Hij had vanaf 2000 ook rollen in diverse tv-series en film. Zo speelde Helmert Woudenberg gedurende drie seizoenen de rol van Eugène Hoeben in de tv-serie “Flikken Maastricht”, was te zien als de opa van Polleke in de film ‘Polleke’ en als Predikant in de film ‘Matterhorn’. Verder was hij te bewonderen als Opa Nijs in de miniserie ‘Bij ons in de Jordaan’ en als de vader van Frits in de tv-film ‘Drijfzand’. Helmert had daarnaast rollen in de films ‘Van God los’, ‘Ellis in Glamourland’, ‘’n Beetje Verliefd’, ‘Kicks’ en ‘Oorlogsgeheimen’. Zijn opvattingen draagt hij over de kunst van het acteren over op amateurs en beginnende beroepsacteurs binnen het kader van de door hem en zijn vaste regieassistent Vera Boots opgerichte theateropleiding Studio5. Helmert werkte mee aan de korte tv-films ‘Woyzeck’, ‘Onder de maat’ en ‘Overval’ en de korte films ‘Stop!’, ‘Machiel de Clown’ en ‘Dante vs. Mohammed Ali’. Gastrollen had hij in tv-series als “Ons goed recht”, “We zijn weer thuis”, “Niemand de deur uit”, “Loenatik”, “De keerzijde”, “Otje”, “Russen”, “Wilhelmina”, “Hartslag”, “Baantjer”, “Spoorloos verdwenen”, “Keyzer & de Boer advocaten”, “Feuten” en “Dokter Tinus”.

 

Helmert Woudenberg heeft ook ervaring met buitenlandse producties. In 1994 was had hij een rol in de Belgische theaterproductie Kwast en Mes. Samen met Titus Tiel Groenestege en Herman Verbeeck vertaalde hij deze voorstelling ook. Helmert Woudenberg had in 1973 een rol in de Engelse film ‘Because of the Cats’. In 1976 had Helmert Woudenberg een rol in de Franse film ‘Barocco’. Hij deelde het doek met onder meer Hollywoodster Gérard Depardieu (de films ‘1492: Conquest of Paradise’ en ‘The Man in the Iron Mask’). Perry van Moov.nl ging in gesprek met de vriendelijke Helmert Woudenberg vanwege een interview voor de internetsite.

 

001.U acteert in tv-series (“Flikken Maastricht” uit 2008), Nationale films (‘Blue Movie’ uit 1971), Internationale films (‘Barocco’ uit 2076), doet

       toneel (GAS uit 2018), doet solovoorstellingen (Fortuyn uit 2007), bent voor theater schrijver & regisseur (Zwarte kunst uit 1989), bewerker

       & vertaler (Oleanna (onder ons) uit 2002), doet dramaturgie, kostuums & decorontwerp (Identiteit uit 2011) en produceert (Mozes uit 2018),

       was één van de oprichters van het theatercollectief Het Werkteater (1969), was artistiek leider van Toneelgroep Theater (1984), schrijver

       van een boek (Vuur, water, lucht en aarde – handleiding voor acteren uit 1999) en draagt uw opvattingen over de kunst van het acteren bij

       theateropleiding Studio5. Als u uit al uw werkzaamheden een keuze moet maken die u het allerliefst doet, wat zou dit dan worden?

       In dat geval ga ik voor het theater. Solo of in een groep werken, allebei vind ik even leuk om te doen. Al legt mijn hart toch net iets meer bij de

       solovoorstellingen. Spelen en schrijven vind ik ook allebei leuk om te doen. Daarbij is het één noodzakelijk voor het andere. Je schrijft een

       voorstelling om hem later te kunnen spelen. Wanneer ik speel, dan ben ik me heel bewust van het publiek. Tijdens mijn solovoorstellingen praat ik

       zelfs rechtstreeks met ze.

002.Een vaste rol in een tv-serie doet u niet zo vaak. Hoe is het zo gekomen met de tv-serie “Flikken Maastricht”?

       Voor deze rol heb ik geen auditie gedaan. Will van Kralingen speelde in het eerste seizoen van de serie de rol van Ellis Flamand. Zij werd echter ziek

       en bij de opnames van de tweede aflevering van het tweede seizoen werd duidelijk dat ze niet door kon gaan. Toen heeft de productie mij gevraagd

       om de plek van het personage van Will op te vullen. Ik moest dan echter wel al de volgende dag op de set staan. Dat ging niet aangezien ik ook nog

       met andere projecten bezig was. Omdat de productie mij kennelijk graag wilde hebben ze speciaal voor mij het draaischema met een paar dagen

       verschoven. En zo kwam het dat ik Eugène Hoeben speelde van het tweede tot en met het vierde seizoen. Toen het vijfde seizoen begon was Will

       voldoende hersteld om haar rol weer op zich te nemen. Ik vond dat prima, want eigenlijk was het haar plek ook. Daarbij vond ik drie seizoenen ook

       een mooi aantal. Will deed dus het vijfde seizoen, maar werd uiteindelijk toch weer zo ernstig ziek dat ze op 9 November 2012 op 61-jarige overleed.

       Hierna werd Ria Eimers benaderd. Zij speelde haar rol van Frieda Mechels van het zesde tot en met het twaalfde seizoen. En nu is het de beurt aan

       Antoinette Jelgersma, die sinds het dertiende seizoen de rol van Marlies Kamphuis speelt.

003.Op welk moment uit uw carrière bent u tot nu toe het meest trots en/of bewaart u de beste herinneringen?

       Erg trots ben ik op mijn rol in de film ‘Opname’ van regisseurs Marja Kok en Erik van Zuylen uit 1979. Een jaar later heeft de film tijdens het Locarno

       Interational Film Festival in Zwitserland zowel de Bronzen Luipaard als de Prijs van de Religieuze Jury gewonnen. Daarnaast ben ik ook bijzonder

       trots op mijn solovoorstellingen Zwarte kunst uit 1989 en Fortuyn uit 2007. Behalve dat ik beiden producties speelde, heb ik ze ook allebei

       geschreven en geregisseerd.

004.Kunt u uitleggen wat een solovoorstelling zo leuk maakt voor u om te doen?

       Solo werken vind ik heerlijk omdat het lekker rustig is. Daarbij kan je doen wat je wil en kan je met niemand ruzie krijgen. De drang om een nieuwe   

       solovoorstelling nog beter te maken dan zijn voorganger heb ik nooit. Een specifieke manier hoe ik de onderwerpen voor mijn solovoorstellingen uit

       zoek heb ik niet. Ineens voel ik gewoon de drang op komen.

005.Wat sprak u zo aan in de voorstelling GAS dat u hier aan mee wilde werken?

       Acteur Paul Hoes werd ziek en moest zijn rol terug geven. Toen werd ik benaderd. Gelukkig gaat het inmiddels weer beter met Paul. Het stuk duurt 4

       uur en heeft 2 pauzes. We hebben de voorstelling van Oktober 2018 tot en met Januari 2019 al op locatie gespeeld in Groningen en Drenthe. Nu

       gaan we er op tournee mee langs de theaters. In het stuk heb ik een dubbelrol. Zo speel ik hoteleigenaar Andries Boelens en Bert van der Klei,

       directeur van de NAM. De voorstelling GAS verteld het verhaal in drie episoden van de gaswinning in de afgelopen zestig jaar. Startend in de jaren

       60, als het eerste gas jubelend wordt afgefakkeld en harten en huizen verwarmt. En eindigend in het heden, waarin men de gaskraan zo snel

       mogelijk wil dichtdraaien en met angst en beven wacht op de volgende klap. Met de voorstelling zijn we geselecteerd voor het Nederland

       Theaterfestival, als één van de beste voorstellingen van dit seizoen.

 

Kijk voor meer informatie over Helmert Woudenberg op https://www.helmertwoudenberg.nl/.

 

Interview: Perry Krootjes